Kush është Buda?
Budizmi filloi me Budën. Fjala ‘Buda’ është një titull, që do të thotë ‘ai që është i zgjuar’- në kuptimin e të qënit ‘i zgjuar ndaj realitetit’. Buda lindi si Sidarta Gautama në Indi (Nepalin e sotëm) rreth 2500 vjet më parë. Ai nuk pretendoi të ishte një zot apo profet. Ishte një njeri i cili u bë i Përndritur, duke e kuptuar jetën në mënyrën më të thellë të mundshme.
Sidarta lindi në familjen mbretërore të një mbretërie të vogël në kufirin Indiano – Nepalez. Sipas tregimit tradicional ai kishte një edukim të privilegjuar, por u shkund nga jeta e tij e strehuar kur kuptoi se jeta përfshin faktet e ashpra të pleqërisë, sëmundjes dhe vdekjes.
Kjo e bëri atë të mendonte thellë mbi kuptimin e jetës. Përfundimisht u ndje i detyruar të lërë pallatin e tij dhe të ndiqte rrugën tradicionale Indiane të njeriut të shenjtë që endet, një kërkues të së Vërtetës. U bë shumë i aftë në praktikën e meditimit nën disa mësues të ndryshëm, dhe pastaj provoi praktikat asketike. Kto janë të bazuara në besimin se dikush mund të lirojë shpirtin duke mohuar mishin. Ai praktikoi ne këtë mënyrë me aq vendosmëri sa pothuajse vdiq nga uria.
Por ende nuk e kishte zgjidhur misterin e jetës dhe vdekjes. Kuptimi i vërtetë dukej më larg se kurrë. Pra, ai e braktisi këtë mënyrë dhe pa në zemrën dhe mendjen e tij; vendosi të besojë tek intuita e tij dhe të mësojnë nga përvoja e drejtpërdrejtë. U ul nën një pemë Pipal dhe u zotua për të qëndruar aty deri sa të arrinte Përndritjen. Pas 40 ditësh, në hënën e plotë në Maj, Sidarta më në fund fitoi Lirinë përfundimtare.
Budistët besojnë se ai ka arritur një gjendje të qenies që tejkalon çdo gjë tjetër në botë. Ndërsa përvoja e zakonshme mbështetet në kushte si edukimi, psikologjia, opinionet dhe perceptimet, Përndritja është e pakushtëzuar. Një Buda është i çliruar nga lakmia, urrejtja dhe injoranca dhe është i njohur për diturinë, dhembshurinë dhe lirinë. Përndritja ndriçon funksionet më të thella të jetës dhe adreson shkakun e vuajtjes njerëzore, problemin që e shtyu atë në kërkimin shpirtëror.
Gjatë 45 viteve të mbetura të jetës së tij, Buda udhëtoi në pjesën më të madhe të Indisë veriore, duke përhapur kuptimin e tij. Mësimi i tij është i njohur në Lindje si Buda-Darma ose ‘mësimi i Atij që është Përndritur’.
Ai komunikoi me njerëz nga të gjitha sferat e jetës dhe shumë nga dishepujt e tij arritën Përndritjen. Ata, nga ana e tyre, mësuan të tjerët dhe në këtë mënyrë një zinxhir i pathyer i mësimdhënies ka vazhduar, drejtëpërdrejtë deri në ditët e sotme.
Buda nuk ishte një zot dhe ai nuk bëri asnjë pretendim për hyjësi. Ai ishte një njeri i cili, përmes një përpjekje të madhe së zemrës dhe mëndjes, transformoi të gjitha kufizimet. Ai pohoi potencialin e çdo njeriu për të arritur të qënurit Buda. Budistët e shohin atë si një qënie ideale njerëzore, dhe një udhëzues që mund të na çojë të gjithëve drejt Përndritjes.